Elçibey'in damadı Aqil Semedbeyli'den siyasetcafe'ye açıklamalar

Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanması yolunda büyük mücadeleler veren, merhum Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey'in damadı Aqil Semedbeyli Bey ile "Elçibey iktidarını" konuştuk.

Semedbeyli, siyasetcafe'nin Elçibey dönemi ile ilgili sorularımızı yanıtladı.

Basında ve kamuoyunda Elçibey iktidarı ile ilgili bilinmeyenleri ve iktidarın başarısını daha net öğrenebilmek için, sohbetimizi soru-cevap şeklinde gerçekleştirdik.

Soru: Sayın Semedbeyli, merhum Elçi Bey'in Cumhurbaşkanı adayı olma sürecini kısaca açıklar mısınız?

Cevap: 26 Şubat 1992'de Dağlık Karabağ bölgesinde Hocalı'da ermeniler rusların da desteğile 2613 Türk'ü katletti  Aslında bu yapılan tam olarak Soykırımı girişimiydi. Nitekim o dönemin eli kanlı katili ve bu Soykırımında bizzat Komutan olarak görev alan Sarkisyan, daha sonra Ermenistan Cumhurbaşkanı olduğunda bunu açıkca söyledi..

Azerbaycan'ın o dönemdeki Devlet Başkanı Ayaz Mutallibov gerekli önlemleri zamanında almadığı, yaşanan dehşetcerici gerçekler ortaya çıkınca halka yalan söylediyi için 6 Mart 1992'de istifa etmek zorunda kaldı.

25 Mart 1992'de Azerbaycan Parlamentosunda Cumhurbaşkanı seçimleri yapılması meselesi görüşülürken, Halk Cephesi'ni temsilen Ebulfez Elçi Bey de bir konuşma yaptı-bu konuşma kaydı YOUTUBE'de de var.

Elçi Bey seçime gitmenin yanlış olacağını, savaş arefesinde böyle bir adımın atılmasının bize yarar sağlamıyacağını, demokrasiyi koruyacak olan enstitülerin olmadığını, seçime giderseniz 3 ay sonra seçeceyiniz Cumhurbaşkanı'nı bir sene sonra sizler devireceksiniz-dediyse de çoğunluğu eski komünistlerden oluşan parlamenterler Elçi Bey'i dinlemediler.

7 Haziran 1992'de seçim yapma kararı aldılar!

Artık AHC karar vermek zorundaydı.

9 Nisan 1992'de Azerbaycan Halk Cephesi Yüksek Kurulu(Ali Meclisi) bu konuyu görüştü. Uzun süren muzakerelerden sonra Ebulfez Elçi Bey'in adaylığı konusunda karar kabul ettiler.

Soru: Bu karar nasıl karşılandı?

Cevap: O dönemde zaten halk Ebulfez Elçi beye sonsuz güven duyuyordu. Halkımız bu kararı memnunlukla karşılamıştı.

Ancak Moskova ve Tahran bu karardan hiç de memnun kalmamıştı.

8 Mayıs 1992'de Azerbaycan'ın Şuşa kenti Ermeniler tarafından işgal edildi.

14 Mayıs'ta Ayaz Mutallibov Moskova tarafından iktidara getirildi. Aslında bu yapılan tam bir darbeydi. Darbeyi Moskova yapmıştı.

Ayaz Mutallibov televizyonda Halk Cephesi üyelerini tehdit edici bir konuşma yaptı. Gazaplı halk Halk Cephesi Ana binası önüne akın etti. Gece sabaha kadar binlerce kişi ordan ayrılmadı. Sabah olunca on binler toplandı. Ebulfez Elçi Bey halka kararı açıkladı:

-Meclis Binasına yürüyeceğiz!

Halk büyük bir sevinçle alkışladı bu kararı!

Meclis Binası tarafdan gelen halkın üzerine açılan ateş halkı korkutamadı. Meclis Binası kuşatıldı.

Akşam Ayaz Mutallibov tekrar Moskova'ya gitmek zorunda kaldı.

Soru: Artık Elçi Bey'in yolunda  duracak ciddi bir alternatif kalmadığı anlaşılır. Peki Elçi Bey iktidara geldiği arefede Azerbaycan'ın durumu nasıldı?

Cevap: O arefede Azerbaycan Merkez Bankası Başkanı bir açıklama yapmıştı:

Devlet bütçesinde para olmadığı için 4 aydır maaşları ve diğer ödemeleri yapamıyoruz.

Karabağda savaş vardı.

Ermenistan'dan 500 bin Türk kovulmuş, Dağlık Karabağ'dan on binlerce insan göçe zorlanmıştı.

Sovyet'ler çökmüş, enkaz altından yeni bir Devlet, hem de yeni bir sistem kurmak gerekiyordu. Yeterli Mili Kadromuz yoktu. Mevcut kadroların hemen-hemen hepsi KGB ajanlarıydı.

Ebulfez Elçibey (1938-2000)

Soru: Peki bu zor şartlarda neler yaptı Elçi Bey?

Semedbeyli bu sorumuzu maddeler halinde sıralayarak cevaplandırdı

Cevap: Evet, esas mesele de budur. Bu şartlarda cemi bir sene içinde neler yapıldı?

1. Azerbaycan Milli Ordusu kuruldu. Ordu kurulmasını Türk Paşalara emanet etti Elçi Bey.

2. 33 gönüllü savaşcı Birlik oluştu-bunlar çok başarıyla savaştılar.

3. Askeri Deniz Donanması kuruldu.

4. İlk defa olarak sınırlarımız Azerbaycan Sınır Kuvvetleri Komutanlığının kontrolüne geçti.

5. 75 binlik işgalci rus ordusu Azerbaycan'dan çıkarıldı.

6. Milli para birimi olan Manat tedavüle sokuldu. Resmi kur 1 Manat-10 Ruble şeklinde olsa da Manat kara borsada 13 ruble üzerinden işlem görmekteydi.

7. Latın alfabesine geçildi.

8. 83 yeni derslik kitabı yazıldı ve okullara teslim edildi.

9. Test yöntemiyle talebe kabul sistemi tatbik edildi ve sovyet döneminde rüşvet veremediyi için üniversiteye giremeyen fakirlerin yüzüne de üniversite kapıları açılmış oldu.

10. Dört aylık eski borçlar ödendi.

11 Öğretmen maaşları 3 kat arttırıldı.

12. Öğretmenler tüm komunal ödemelerden muaf tutuldu.(su, elektrik, doğalgaz).

13. Öğretmenlere ulaşım bedava oldu.

14. Diğer maaşlar %114 arttırıldı.

15. Havyar üretimi 15 kat arttırılarak 2 tondan 30 tona çıkarıldı.

16. Çoğu hastanelerde hastalara bedava havyar ve alabalık verildi.

17. Milli Basın formalaştı.

18. Dil hakkında kanun kabul edildi ve 1937'de Stalin tarafından elimizden alınmış Türk dilimize kavuştuk.

19. Ağdere ilçesi işgalden kurtarıldı.

20. Hocavent kasabası işgalden kurtarıldı.

21. Serseng su ambarı tam olarak Ordumuzun kontrolüne geçti.

22. Karabağla Ermenistanı biri birine bağlayan Laçın koridoru Ordumuzun kontrolüne geçti.

23. Gedebey ilimizi kontrolde tutan yükseklikte yerleşen Başkent kasabası ermenilerden temizlendi.

24. Ermenistandan 500 bin ermeni, Türkiye ile Azerbaycan birleşecek ve bizi yok edecek korkusuyla göç etti gitti.

25. Dağlık Karabağda yaşayan 170 bin ermeniden 100 bin kaçtı ve farklı ülkelere yerleştiler. Bu göçü önlemek için özel polis gücü oluşturmak zorunda kaldılar.

26. Azerbaycan'da yaşayan Etnik gurup, Azsaylı Halk ve Milli Azınlıklar hakkında yasa kabul edildi. Onların medeniyetinin inkişafı için Devlet Bütçesinden 30 milyon  para ayrıldı.

27. Lel-cevahirat Fonu kuruldu ve 4 tondan fazla altın toplandı.

28. Genç Alimlere 40 daire yapılarak hediye edildi.

29. ABEŞ kuruldu ve Petrol Anlaşması taslağı hazırlandı. Bu taslakta Azerbaycan en büyük pay sahibi, söz sahibi ve Başkandı. Elçi Bey devrildi ve her üç avantajımızı da kaybettik.

30. Almanya'dan 150 otobüs ve 50 trolleybus alımı için anlaşma imzalandı ve parası önceden ödendi.

31. Büyük Devletlerde Büyükelçilikler'imiz açıldı.

32. Yeni havalimanı inşaatına başlandı.

33. Bakü'yü içme suyuyla temin edecek ''Şollar Su Kemeri''nin inşaatına başlandı.

34. Basın kuruluşlarına ve çalışanlarına ciddi muafiyetler tanındı.

35. Ticaretle uğraşanlara tam serbestlik tanındı.

36. Dini itikat serbestisi tanındı.

37. AZERİGAZ Devlet şirketi kuruldu.

38. Talebelere aylık 10 dolar karşılığı para verilmeye başlandı. O dönem maaşlar 30 dolardı.

39. 9 Ekim 1992'de Azatlık Meydanı'nda Askeri Geçit töreni düzenlendi.

40. Şaumyan ilçesi işgalden kurtarıldı.

41. Bakü'de Türk Cumhuriyetleri Pazar Ekonomisine Geçit sempozyumu düzenlendi.

42. Bakü'de Türk Devletleri Kültür Sempozyumu yapıldı ve Kuzey Kıbrıs ve Tataristan da buraya iştirak ettiler.

43. Petrol çalışanlarına 1268 daire hediye edildi.

44. Taze Pir Dini Külliyenin yapımının tamamlanması için Cumhurbaşkanı özel fondan 10 milyon para ayırdı.

45. İlk altı ayın sonunda bütcemizde 100 milyon dolar ve 4 ton altın biriktirilmişti.

46. Dünyadaki Azerbaycan vatandaşlarını örgütlemek için Teşkilat Komitesi kuruldu.

47. Şehit aileleri Devlet himayesine alındı.

48. 22 Siyasi Parti, 293 STK, 1 Siyasi Hareket ve 2 Siyasi Gurup Adliye Bakanlığında kayıt altına alındı.

49. 17 Mart Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Kadim Türklerin Orhun-Yenisey abidelerinin okunmasının yüzüncü yılını kutlamak için Düzenleme Krulu oluşturulmasına karar verdi.

50. Tarımın imkişafı için 5 milyon yardım edildi.

51. MUALLİM Matbaasının kurulmasına 6,5 milyon para ayrıldı.

52. Mirza Fetali Ahundav adına Merkez Kütüphane'nin yurt dışındaki basını  takip ede bilmesi için 5000 dolar para ayrıldı.

53. 4 çocuğu olan Ana'lar 50 yaşında emekli edildi.

54. 28 Mayıs 1993'de Bakü'de Top Allahı adlandırılan Aliağa Şıhlinski, Şah İsmail Hatai ve Stalin represiyasının kurbanı olmuş ünlü Aydın Hüseyin Cavid2in abidelerinin açılışı oldu.

55. Elçi Bey iktidardan devrildiyi gün bütcemizde 210 milyon dolar ihtiyatımız vardı!

Soru: Gerçekten çok ilginç. Bir yılda bu kadar iş yapmış birisini nasıl olur da devirirler? Bu konuya aydınlık getirebilir misinizi?

Cevap: Bu çok boyutlu ve derin bir mevzudur. İsterseniz bu konuyu başka bir sohbette ele alalım.

Olur. Nasıl uygun görürseniz. Zaman ayırdığınız için teşekkür ederim.

Rica ederim.

Aqil Semedbeyli Bey'e  teşekkür ederek daha sonra görüşmek üzere sözleştik.

siyasetcafe.com