Günümüzün dijital çağında, çocuklar için ekran süresi kaçınılmaz bir gerçek haline geldi. Ancak yeni bir bilimsel araştırma, 9-10 yaş arası çocuklarda yüksek ekran maruziyetinin beyin yapısında kalıcı hasarlara yol açabileceğini ortaya koyuyor.
Yaklaşık 10 bin Amerikalı çocuğu iki yıl boyunca izleyen bu çalışma, hafıza, dikkat ve dürtü kontrolü gibi kritik beyin fonksiyonlarını etkileyen kortikal incelmeyi tespit etti.
Peki, bu bulgular ebeveynler için ne anlama geliyor?
Ekran süresi çocuklarda beyin gelişimi üzerindeki etkilerini derinlemesine inceleyelim.
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ VE KAPSAMI
Bu çarpıcı sonuçlar, ABD'de yürütülen Adolescent Brain Cognitive Development (ABCD) Study'nin verilerine dayanıyor. Araştırmacılar, University of Fukui'den (Japonya) bir ekip liderliğinde, başlangıçta 11.878 çocuk üzerinde çalıştı ve iki yıl sonra 7.880 çocuğun verilerini analiz etti.
Ebeveyn anketleri aracılığıyla ekran süresi (video oyunları, sosyal medya, TV gibi) kaydedildi. Çocukların ADHD semptomları, Child Behavior Checklist ile ölçüldü.
En kritik kısım ise manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taramaları: Beyin hacmi, kortikal kalınlık ve yapısal değişiklikler detaylıca incelendi. Lineer karışık etkiler modeli kullanılarak, ekran süresinin beyin gelişimi üzerindeki uzun vadeli etkileri hesaplandı. Bu yöntem, nedensellik ilişkilerini güçlendirerek, ekran maruziyeti etkileri üzerine güvenilir veriler sağladı.
ŞAŞIRTICI BULGULAR: BEYİN İNCELMESİ VE ADHD RİSKİ
Araştırmanın en dikkat çekici yanı, yüksek ekran süresi olan çocuklarda beyin korteksinde gözlemlenen incelme. Özellikle sağ temporal pole, sol superior frontal gyrus ve sol rostral middle frontal gyrus gibi bölgelerde kalınlık azalması tespit edildi (β değerleri -0.028 ile -0.036 arasında, FDR-düzeltilmiş p<0.05).
Bu alanlar, hafıza, planlama, nabız kontrolü ve dürtü yönetiminden sorumlu. Ek olarak, toplam kortikal hacimde küçülme ve sağ putamen hacminde azalma görüldü. İki yıl sonunda, fazla ekran kullanan çocuklarda ADHD semptomlarında belirgin artış (β=0.032, p=0.001) kaydedildi – bu artış, başlangıç semptomlarından bağımsızdı.
Araştırmacılar, beyin hacminin ekran-ADHD ilişkisini kısmen aracılık ettiğini vurguluyor: Yani, ekranlar beyin yapısını değiştirerek davranış sorunlarını tetikliyor.
UZMAN GÖRÜŞLERİ: DİJİTAL MEDYA TEHLİKESİ
Araştırmayı yöneten Dr. Qiulu Shou, "Bu çalışma, ekran süresi, ADHD semptomları ve beyin yapısı arasındaki ilişkiyi gelişimsel bir perspektiften ilk kez bu ölçekte inceliyor" diyor.
Dr. Masatoshi Yamashita ise, "Dijital medya maruziyetinin çocuklarda zihinsel ve bilişsel sağlığı üzerindeki büyüyen endişelere nörobilimsel kanıt sunuyoruz. Ekran süresini kontrol etmek şart" diye ekliyor.
Dr. Yoshifumi Mizuno, bulguların ekran süresinin beyin yapısal gelişimini yavaşlattığını ve ADHD'nin nöral mekanizmalarını aydınlattığını belirtiyor.
Uzmanlar, bu değişikliklerin ergenlikte kalıcı etkiler bırakabileceğini, dikkat eksikliği ve öğrenme güçlüklerine yol açabileceğini savunuyor.
EBEVEYNLERE PRATİK ÖNERİLER: NASIL KORUNABİLİRSİNİZ?
Bu bulgular alarm verici olsa da, çözüm mümkün. Amerikan Pediatri Akademisi'nin önerdiği gibi, 2-5 yaş arası çocuklar için günde 1 saati aşmamak ideal.
9-10 yaş grubu için ise kaliteli içerik seçimi ve aile denetimi şart.
Araştırmacılar, ekran dışı aktiviteleri (spor, okuma, sosyal etkileşim) teşvik etmeyi tavsiye ediyor.
Beyin gelişimi çocuklarda ekran süresi sınırlamasının önemi burada yatıyor: Haftalık ekran kotası belirleyin, uyku saatlerinden önce cihazları yasaklayın ve çocuklarla dijital okuryazarlık konuşun.
Erken müdahale, bu riskleri minimize edebilir.
Ekran süresi çocuklarda beyin gelişimi için bir "gizli düşman" olabilir. Bu araştırma, ebeveynleri ve politika yapıcıları harekete geçmeye çağırıyor.
Siyasetcafe.com