Bu kış karanlıkta donabiliriz! Bir zam da ekmeğe

Vatandaş artık zam haberleriyle güne uyanıyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, her ne kadar 'kriz yok' dese de vatandaş her gün yeni bir zamla karşılaşıyor. Özellikle asgari ücretle ve düşük emekli maaşıyla geçinmeye çalışan vatandaşlar  zamların ardından kışı nasıl geçireceklerini düşünüyor.

Elektrik ve doğalgazın ardından Ankara'da ekmeğe de yüzde 25 zam yapıldığı açıklandı.

Elektrik, doğalgazave ekmeğe zam geldi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, "kriz mriz yok" derken, doğalgaza son üç ayda üç kez zam geldi.

Elektrik fiyat tarifelerine, bugünden geçerli olmak üzere zam geldi. Tarifede konutlarda  yüzde 9; ticarethane ve sanayi tesislerinde yüzde 18 oranında fiyat artışı gerçekleşti.

BOTAŞ da doğalgaza bugünden geçerli olmak üzere konutta yüzde 9, sanayide yüzde 18.5 zam yaptı. BOTAŞ, eylülde konutlar için 9, sanayi için de yüzde 14 zam yapmıştı.

SON ÜÇ AYDA ÜÇ ZAM

BOTAŞ'ın bu zamlarıyla birlikte konuttaki doğalgaza son 3 ayda yüzde 29.5 zam gelmiş oldu. Sanayide de son 3 aylık zamlarla yüzde 54 artış yaşandı. Buna göre aylık 200 TL doğalgaz faturası ödeyen bir vatandaş bundan sonra 259 TL fatura ödeyecek.

Eylül ayında açıklanan tarifelere göre elektrik fiyatlarına yüzde 14.6 ile yüzde 16.2 arasında değişen oranlarda zam yapılmıştı. Elektrikte tek zamanlı tarife fiyatı yüzde 15 arttırılırken, üç zamanlı tarifede gündüz yüzde 15, gece yüzde 16.2, puant saatler için ise yüzde 14.6 artışa gidilmişti.

EKMEĞE YÜZDE 25 ZAM

Simitten sonra ekmek fiyatlarına da zam geldi. Ankara'da ekmek fiyatları yüzde 25 arttı. Ankara'da bugünden itibaren 200 gram ekmeğin fiyatının 1 liradan 1.25 TL'ye yükseldi.

Habertürk'e konuşan Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı, Ankara'da ekmek fiyatlarının 2 yıldır arttırılmadığına dikkat çekerek; un, akaryakıt, işletme ve işçilik giderleri nedeniyle ekmek maliyetlerinde ciddi bir artışın söz konusu olduğunu söyledi.

ÖZER: 16-17 İLDE EKMEK FİYATLARI ZAMLANDI

Ekmek Üreticileri Federasyonu Başkan Yardımcısı Fahri Özer de Türkiye'de 16-17 ilde ekmek fiyatlarının zamlandığını açıkladı. Eylül ayı başında 50 kilogramlık unun fiyatı 75 TL'den 95 TL'ye çıkmış, yüzde 26.6 zam üzerine Ticaret Bakanlığı'ndan müdahale gelmişti. Bakanlık Dahilde İşleme Rejimi (DIR) dışında gerçekleşen un ihracatına sınırlama getirmişti.

Sınırlama getirilen un ihracatının payının, Türkiye'nin toplam un ihracatının yaklaşık yüzde 1'ini oluşturduğu ve fiyat istikrarının sağlanmasını müteakip sona erdirileceği açıklanmıştı.

ELEKTRİK VE DOĞALGAZ ZAMMI AÇIKLAMASI

TMMOB Makina Mühendisleri Odası elektrik ve doğalgaz zamlarıyla ilgili açıklama yaptı.

Açıklama şöyle:

“Elektrik ve doğal gaz satış fiyatlarında 1 Ağustos tarihinden itibaren geçerli olmak üzere tüm tüketici gruplarını etkileyen artışlar üzerine Odamızın Enerji Çalışma Grubu tarafından yapılan ve 13.08.2018 tarihinde kamuoyuna açıkladığımız; Elektrik ve Doğal Gaz Fiyatlarına Yapılan Son Zamların Analizi başlıklı kapsamlı çalışmada, konutlardan sanayiye bütün toplumu etkileyen zamların neden 1 Ağustos’ta uygulandığını, geciktirilip-geciktirilmediğini, gerekçelerini, olası sonuçlarını, fiyatlarının belirlenmesine yönelik düzenlemelerin durumunu irdelemiştik.

Açıklama ve Raporda,1 Ağustos’ta yapılan zamları yenilerinin izleyeceği de belirtilmişti. Eylül ayı başında yapılan zamları da 03.09.2018 tarihli basın açıklamamızda ele almıştık.

Doğal gaz satış fiyatlarına 1 Ekim’den geçerli olmak üzere yapılan zamlar sonrasında, 2018 yılı içinde yapılan zamlar ve toplam artış rakamları aşağıdadır.

SÜBVANSİYONLARIN DURUMU

Ağustos 2018’e kadar elektrik üretimi için temin edilen doğal gaz sübvanse edilmiştir. Başka bir ifade ile doğal gazla elektrik üreten santrallara gaz, maliyet rakamlarının altında verilmiş, yatırımcı özel şirketler kamu zararı pahasına desteklenmiştir.

Elektrik üretimi için kullanılan doğal gaz için BOTAŞ’ın 01.08.2018 tarihinden itibaren uygulayacağı 270 dolar/1000 m3 ise, BOTAŞ’ın gaz alım fiyatlarına yakındır. Elektrik üretimi için kullanılan doğal gazın satış fiyatlarında yapılan artışlarla tamamen olmasa da sübvansiyon büyük ölçüde kaldırılmıştır.

Konutlar, işyerleri, yıllık tüketimi 300.000 m3’ün altında olan sanayi kuruluşları için BOTAŞ’ın Ekim 2018 cari satış fiyatları, ortalama 1 USD=6 TL kabulü ile 160 USD/1000 m3 düzeyindedir. Yıllık tüketimi 300.000 m3’ten fazla olan sanayi kuruluşları için son yapılan % 18,5 zamla satış fiyatı 225 USD/1000 m3 yükselmiş olsa da, bu fiyatlar da BOTAŞ’ın cari 270-370 USD/1000 m3 gaz alım fiyatlarından çok düşüktür. Bu rakamlar, doğal gazda sanayi, ticarethane ve konut tüketicileri için sübvansiyonun eskiye göre azalmakla birlikte halen devam ettiğini göstermektedir.

KİME DESTEK VERİLMELİ

Kamusal destek yalnız dar ve sabit gelirlilere ve emekçilere sağlanmalıdır.

Çünkü konut tüketicilerinin durumu hiç de parlak değildir. 2018 içinde seçimler sonrasında, Ağustos, Eylül ve Ekim ayı başında yapılan üç zamla, alış fiyatları % 29,53 oranında artmıştır. Kentsel doğal gaz dağıtım şirketleri, son yapılan zam sonrasında serbest olmayan tüketiciler için BOTAŞ’tan 0,988904 TL/m3 fiyatla satın alacakları gazın fiyatına; birim hizmet ve amortisman bedeli, 0,0223 TL ÖTV ve % 18 KDV ekleyeceklerdir.

Kentsel doğal gaz dağıtım şirketlerine ödenen birim hizmet ve amortisman bedeli, kentlere göre değişiklik gösterdiği gibi, yıl içinde enflasyon oranlarına göre de artmaktadır. GAZBİR verilerine göre 2017 sonunda en yüksek birim hizmet ve amortisman bedelinin 0,371893 TL olduğu dikkate alındığında ve 2018 enflasyonu % 30 olarak kabul edilir ise, konut tüketicilerinin 1 m3 doğal gaz için ödeyeceği bedel 1,76 TL’ye varabilecektir.

GAZBİR verilerine göre Türkiye’de 2017’de bir hanenin yıllık ortalama gaz tüketimi 1.017 m3 olup, bu rakam Ankara için 1.099 m3’tür. Bireysel (kombi) ısıtmanın yaygın olduğu Ankara’da bir konutun Ekim 2018 için geçerli olan KDV dahil 1,6070 TL/m3 Başkent Gaz satış fiyatı üzerinden, yıllık doğal gaz faturası 1,6070 TL/m3 x 1.099 m3=1.766 TL’ye ulaşmaktadır. Aylık ortalama ise 147 TL olmaktadır.

Asgari yaşam standardında dört kişilik bir ailenin aylık 230 kWh tüketimi ile elektrik faturası Ekim başında yeni bir zam olmaz ise 126 TL’yi geçen bir konutun; aylık doğal gaz ve elektrik faturası 273 TL’ye varmaktadır. Bu tutar 1.603,12 TL olan asgari ücretin % 17’sidir.

Diğer yanda, elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki artış başka birçok ürün ve hizmetin fiyat artışlarının da gerekçesi olacak ve enflasyon oranı düşmek bir yana % 30’ları aşabilecektir.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası olarak ısrarla tekrarlıyoruz.

Hiç bir zaman gerçekleşemeyen düşük oranlı enflasyon tahminleri ile ücretleri çok yetersiz artan emekçilerin maaşları ve asgari ücret, mevcut yüksek enflasyonu dikkate alan yüksek bir oranda artırılmalı ve asgari geçim indirimi asgari ücret tutarına yükseltilmelidir.

Doğal gaz satış fiyatlarında sübvansiyon yalnızca düşük gelirli konut tüketicileri için sağlanmalı, enerji yoksunlarına ise bedelsiz elektrik ve doğal gaz desteği verilmelidir.

Yunus Yener

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı"

siyasetcafe.com