Besin Zehirlenmesinden Korunmak İçin 18 Pratik Öneri

Besin zehirlenmesi, dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre her yıl yaklaşık 600 milyon kişi besin zehirlenmesiyle karşılaşıyor ve bu vakaların 420 bini ölümle sonuçlanıyor.

Türkiye’de Sağlık Bakanlığı kayıtları, özellikle yaz aylarında binlerce vakanın görüldüğünü ortaya koyuyor.

Bu durum, genellikle bakteri, virüs ya da parazit gibi mikroorganizmaların veya bunların toksinlerinin gıdalar yoluyla vücuda girmesiyle oluşuyor.

Gıdaların uygun koşullarda saklanmaması, yanlış hazırlanması, yeterince pişirilmemesi veya çapraz bulaşma gibi etkenler bu riski artırıyor.

İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ferhat Çetin, sağlıklı bireylerde genellikle hafif belirtilerle seyreden besin zehirlenmesinin, mikroorganizma dozuna ve türüne bağlı olarak ağırlaşabileceğini belirtiyor. Özellikle çocuklar, yaşlılar, hamileler ve bağışıklığı zayıf kişilerde hayati tehlike yaratabileceğini vurgulayan Çetin, “Geç müdahale edilen ciddi vakalarda aşırı su kaybı, böbrek yetmezliği ve hatta ölüm gibi komplikasyonlar gelişebilir” diyor.

SICAK HAVADA MİKROPLAR HIZLA ÇOĞALIYOR

Yaz aylarında besin zehirlenmesi vakaları artış gösteriyor. Bunun temel nedeni, sıcak ve nemli havanın mikroorganizmaların çoğalması için elverişli bir ortam oluşturması. Piknik, barbekü gibi açık hava etkinliklerinde hijyen eksikliği, suya erişim zorluğu, gıdaların sıcak havaya maruz kalması ve soğuk zincirin bozulması riski artırıyor. Az pişmiş et, tavuk, yumurta, pastörize edilmemiş süt ürünleri, bozulmuş deniz ürünleri, iyi yıkanmamış sebzeler, uzun süre bekletilmiş pirinç veya kremalı ürünler zehirlenmeye yol açan başlıca gıdalar arasında yer alıyor.

BELİRTİLER KARIN AĞRISI VE BULANTIYLA BAŞLIYOR

Besin zehirlenmesinin belirtileri, mikroorganizma türüne ve kişinin bağışıklık durumuna göre değişiklik gösteriyor. Genellikle karın ağrısı, bulantı ve kusma ile başlayan süreç, ilerleyen durumlarda ishal (bazen kanlı veya mukuslu), ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve halsizlik gibi belirtilerle devam edebiliyor.

Semptomlar, gıdanın tüketiminden birkaç saat ila birkaç gün (genellikle 6-48 saat) içinde ortaya çıkıyor. Nadir durumlarda bu süre daha uzun olabilir. Dr. Ferhat Çetin, erken teşhisin önemine dikkat çekerek, “Zamanında müdahale, dehidrasyon gibi ciddi komplikasyonları önler, iyileşmeyi hızlandırır ve hastalığın başkalarına bulaşma riskini azaltır” diyor.

BESİN ZEHİRLENMESİNE KARŞI 18 ÖNEMLİ KURAL

Dr. Ferhat Çetin, uygun gıda hijyeni ve doğru uygulamalarla besin zehirlenmesinin büyük ölçüde önlenebileceğini vurguluyor.

İşte alınması gereken önlemler:

Hasarlı Ambalajlardan Kaçının: Yırtılmış, ezilmiş veya şişmiş ambalajlar mikroorganizmaların gıdaya bulaşmasını kolaylaştırır. Konserve kutularının şişkin olmamasına özen gösterin ve hasarlı ürünleri satın almayın.

Soğuk Zinciri Koruyun: Sıcaklık artışı bakterilerin çoğalmasını hızlandırır. Soğuk zincir ürünleri alışverişin sonunda alın, eve dönerken buz aküsü veya termal çanta kullanın ve hemen buzdolabına yerleştirin.

Son Kullanma Tarihine Dikkat Edin: Son kullanma tarihi geçmiş ürünler, görünüşte normal olsalar bile zararlı bakteriler içerebilir. Ürünlerin tarihlerini kontrol edin ve geçmiş ürünleri almayın.

Taze ve Doğal Ürünler Seçin: Sebze ve meyveleri canlı renkli, ezilmemiş olanlardan seçin. Et ve balık ürünlerinin parlak ve doğal renkte olmasına dikkat edin. Bozulmuş gıdalar koku, doku veya görünümde değişiklik gösterebilir.

Doğru sıcaklıkta muhafaza edin: Bakteriler 5°C-60°C arasında hızla çoğalır. Pişmiş gıdaları 2 saat içinde buzdolabına kaldırın. Buzdolabı 0-4°C, dondurucu ise -18°C veya daha soğuk olmalı.

Çapraz Bulaşmayı Engelleyin: Çiğ et, tavuk ve balık ürünlerini buzdolabında alt raflarda, kapalı kaplarda ve diğer gıdalardan ayrı saklayın. Sebze ve meyveleri yıkamadan buzdolabına koymayın.

Hava Geçirmez Kaplar Kullanın: Açıkta kalan gıdalar mikroorganizma üremesine zemin hazırlar. Artan yiyecekleri hava geçirmez kaplarda veya streç filmle sararak saklayın.

Gıdaları hazırlarken ellerinizi temiz tutun: Eller mikropların gıdalara bulaşmasında önemli bir rol oynar. Yemek hazırlamadan önce ve çiğ gıdalara dokunduktan sonra ellerinizi en az 20 saniye sabunla yıkayın.

Ayrı Kesme Tahtası ve Bıçak Kullanın: Çiğ et, tavuk ve balık için ayrı kesme tahtası ve bıçak kullanın. Kullanımdan sonra bunları sıcak sabunlu suyla veya dezenfektanla temizleyin.

Yüzeyleri Temiz Tutun: Tezgah ve lavabo gibi gıda hazırlama yüzeylerini düzenli olarak temizleyin ve dezenfekte edin. Kalıntılar mikropların bulaşmasına neden olabilir.

Sebze ve Meyveleri İyice Yıkayın: Sebze ve meyveleri, kabuklarını soysanız bile, bol suyla yıkayarak toprak, böcek ilacı ve mikroorganizmalardan arındırın.

Gıdaları pişirirken tam pişirme sağlayın: Yüksek ısı zararlı bakterileri yok eder. Et, tavuk, balık ve yumurtayı iç sıcaklıkları güvenli seviyeye (örneğin, tavuk için 74°C) ulaşana kadar pişirin. Et termometresi kullanın.

Donmuş Gıdaları Doğru Çözdürün: Donmuş gıdaları oda sıcaklığında çözdürmeyin; bu, bakterilerin çoğalmasını hızlandırır. Buzdolabında, soğuk su altında veya mikrodalgada çözdürün.

Tekrar Isıtmada Dikkatli Olun: Artan yemekleri bir kereden fazla ısıtmaktan kaçının ve tamamen ısındığından emin olun. Yetersiz ısıtma bakterilerin çoğalmasına yol açabilir.

Dışarıda yemek yerken güvenilir mekanlar seçin: Hijyen standartlarına uyan restoranları tercih edin. Açıkta satılan veya kaynağı belirsiz gıdalardan uzak durun.

Pişmiş ve Sıcak Servis Edilen Yiyeceklere Yönelin: Et ve tavuk gibi gıdaların tamamen pişmiş ve sıcak servis edildiğinden emin olun. Yetersiz pişirme bakterilerin hayatta kalmasına neden olabilir.

Çiğ veya Az Pişmiş Gıdalardan Kaçının: Dışarıda çiğ et, az pişmiş deniz ürünleri veya pastörize edilmemiş süt ürünlerinden uzak durun; bu gıdalar yüksek bakteri riski taşır.

Açık Büfelere Dikkat Edin: Açık büfelerde gıdaların uygun sıcaklıkta (sıcak gıdalar 60°C üstü, soğuk gıdalar 5°C altı) tutulduğunu kontrol edin. Uzun süre dışarıda kalmış gıdalardan kaçının.

Bu önlemlerle besin zehirlenmesi riskini büyük ölçüde azaltmak mümkün. Hijyen kurallarına dikkat ederek hem kendinizi hem de çevrenizi koruyabilirsiniz.

Siyasetcafe.com