Hititlerde gelin kaynana kavgası

Kadınlar gelin olarak hayatlarına oldukça olumsuz güç ilişkiler altında başlarlar. Ataerkil aile yapısı içerisinde kadınlar anne olarak kültürlenme sürecinin baş aktörleridir. Kadın ancak erkek çocuk doğurması ile aile içinde kıdem kazanır. Ve böylece ailedeki güç dengesi kadının lehine döner.

Bu bağlamda anne-oğul ilişkisi hayati önem taşır. Annenin gelecekteki tek güvencesi oğludur. Bu nedenle oğlunu kızlara göre daha çok korur ve kollar. Öte yandan ise kadın gerçek gücün doruğuna kaynana olduğu zaman ulaşır. İşte gelin-kaynana çekişmesi de bu ataerkil ilişki ağı içinde şekillenir. Dolayısıyla bu kadınlar erkekler üzerinde baskı kurabildikleri gibi verilen kararları da etkileme gücüne sahip olurlar.

Hititlerde de durum farklı değildir. Erkek çocuğu doğuran bir kraliçe Tavanannalık unvanına geçer. Kraliçe bu konumuyla büyük güce erişir. Devlete ait konularda da resmi söz sahibi olur. Kral ölse bile kraliçe yine bu yetkilerini sürdürür. Tahta geçen oğlunun karısı, kaynanasının yani ana kraliçe Tavananna’nın haklarını elde edebilmesi için onun ölümünü beklemek zorundadır. Bu durum ise gelin kaynana kavgasının başlıca nedenidir.

Kazılarda ele geçen bir fal metni, Hitit kraliçesi Puduhepa ile gelini arasındaki çekişmeye ışık tutar. Kocası III. Hattuşili’nin ölümünden sonra Puduhepa’nın ana kraliçelik rolü üvey oğlu IV. Tuthaliya zamanında da aynen devam eder. Dolayısıyla ana kraliçe Puduhepa ile gelini arasında güç çatışması başlar. Saray mensupları bu kavgada ikiye bölünür. Kimi Puduhepa’dan yana, kimi de gelinden yani kralın karısından yana olur. Her iki taraf da birbirine karşı akıl almaz karalama ve suçlama kampanyalarına girişir.

Bu gelin kaynana çatışmasında kimin üstün geldiği hakkında kesin bir fikrimiz olmamakla birlikte, Puduhepa’nın yaşlandıkça saygınlığını kaybettiğini, acınacak duruma geldiğini, saraydakilerin onunla alay edip, kahkaha ile güldüklerini, keder içinde ağlayıp sızladığını kendi ağzından aktardığı bir başka bir metinden öğreniyoruz.

Dr. Binnur Çelebi/ siyasetcafe.com