İsmail Gaspıralı İstanbul'da konuşuldu

İstanbul Kırım Türkleri Derneğinde Doç. Dr. KutlukKağan SÜMER tarafından İsmaşl Bey Gaspıralı’nın hayatı ve gazeteciliği konusunda konferans verildi. Konferansa Kırım Türkleri Derneği üyeleri, Türkçe Konuşan Ülkeler Uluslar arası Gazeteciler Derneği Genel Başkanı Güngör Yavuzaslan, araştırmacı Ataalp Pınarer katıldı.

BİR GAZETECİDEN ÇOK ÖTESİ

İsmail Gaspıralı’nın 19. yy sonu ve 20. yy başındaki mücadelelerini anlatan Doç. Dr. Kutluk Kağan Sümer, “İsmail Gaspıralı’nın belli başlı düşünceleri ve arzuları vardı. Yaptığı çalışmalar Türk dünyasını aydınlatan önemli çalışmalardı. Bu çalışmaların en başında Tercüman Gazetesi’ni saymak mümkündür. Tercüman Gazetesi, Türk Dünyasında alfabe ve dil birliği sağlayan bir neşriyat oldu. Çarlık devrinde çıkabilen tek neşriyattı. Çok ciddi bir coğrafyada okundu ve Türk İslam dünyasının aydınlanmasını temin etti” diye konuştu.

Doç. Dr. Sümer, “İsmail Gaspıralı’nın ikinci büyük faaliyeti Tercüman Gazetesini basacakmış gibi Kırım’a bir matbaa getirmesi ve bu matbaa üzerinden çok çeşitli neşriyatlar yapmasıydı. Bu neşriyatların içinde çocuklarla ilgili ilk çocuk dergisini ve ilk kadın dergisini saymak mümkündür. Daha sonra oluşacak olan Cedit Mekteplerinin temelleri atılmıştır” diyerek, bu okullarda Türk dünyasının çok önemli aydınlarının yetiştiğini vurguladı.

Kırımlı Düşünür İsmail Gaspıralı’nın ortaya koyduğu ve kısmen uyguladığı “dilde, fikirde işte birlik” ülküsünün, Türk Dünyası’na bir bahar yaşattığını belirten Sümer, bu baharın faturasının, Sovyetler Birliği’nin despot lideri Stalin tarafından, Türkler'e uygulanan aydın kıyımı, sürgün ve zulümlerle çok ağır bir şekilde ödettirildiğini ifade etti.,

MÜCADELERLE DOLU BİR HAYAT

Kırım Türkleri Derneğinde konuşna  Doç.Dr. KutlukKağan SÜMER’’Gaspıralıyı anlatırken bir kişinin sırtına ne heybeler yüklenir.Bunu Gaspıralı’da görüyoruz.Gaspıralı bir Mirza çocuğu olarak dünyaya geldi.İlk eğitimini Bahçesaray’da zincirli medresede aldı.Askeri okullarda Moskova’da eğitim aldı.Osmanlı ordusuna katılmak için Moskova’da kaçmış Odesa’da yakalanmıştır.Zincirli Medrese’de Rusca ve Fransızca öğretmenliği yapmıştır.Fransa’ya giderek tercümanlık yapmıştır.Taş baskı olarak ilk dergisi olan Tonguç’u çıkarmıştır.Ardından Şafak gazetesini çıkarmıştır.Yine Tercüman gazetesini her Türkün anlayacağı bir gazete olarak yayınladı.Gaspıralı Bahçesaray’a kurduğu matbaa ile gazete, dergi ve Türkçe eserler yayınlamıştır’’

CEDİT OKULLARI

İsmail Gaspıralı’nın 19. yy sonu ve 20. yy başındaki mücadelelerini anlatan Doç. Dr. Kutluk Kağan Sümer, "İsmail Gaspıralı’nın belli başlı düşünceleri ve arzuları vardı. Yaptığı çalışmalar Türk dünyasını aydınlatan önemli çalışmalardı. Bu çalışmaların en başında Tercüman Gazetesi’ni saymak mümkündür. Tercüman Gazetesi, Türk Dünyasında alfabe ve dil birliği sağlayan bir neşriyat oldu. Çarlık devrinde çıkabilen tek neşriyattı. Çok ciddi bir coğrafyada okundu ve Türk İslam dünyasının aydınlanmasını temin etti" diye konuştu.

Doç. Dr. Sümer, "İsmail Gaspıralı’nın ikinci büyük faaliyeti Tercüman Gazetesini basacakmış gibi Kırım’a bir matbaa getirmesi ve bu matbaa üzerinden çok çeşitli neşriyatlar yapmasıydı. Bu neşriyatların içinde çocuklarla ilgili ilk çocuk dergisini ve ilk kadın dergisini saymak mümkündür. Daha sonra oluşacak olan Cedit Mekteplerinin temelleri atılmıştır" diyerek, bu okullarda Türk dünyasının çok önemli aydınlarının yetiştiğini vurguladı.