Tevfik Fikret TAŞKIN

Tevfik Fikret TAŞKIN

DEVŞİRME ORDUSU VE 'İSTEMEZÜK!'

DEVŞİRME ORDUSU VE 'İSTEMEZÜK!'

DEVŞİRME ORDUSU VE “İSTEMEZÜK!”

 

Türklerin doğuştan asker olduğu bütün dünyaca malumdur. Bu yüzden, bir devlet kurarken önce ordusunu, daha sonra diğer iç kurumlarını oluşturmuştur.

 

Osmanlı Devleti’ni kurarken de öyle yapılmış, önce sağlam bir ordu oluşturmaya çalışılmış. Orhan Bey zamanında bunun ilk adımları atılıp I. Murat döneminde(1362), “Yeniçeri” örgütünü kurulmuş.

 

Bu askerî örgüt, yaya birlik olarak düşünüldü ve savaşlarda ele geçirilen esirlerden askerliğe elverişli olan 10 ile 20 yaş arasındaki erkeklerden oluşturulması esas alındı.

 

Devşirme” diye söylediğimiz bu askerî yapı, çok yararlı oldu. Hıristiyan olan Osmanlı vatandaşlarının birden fazla erkek çocukları alınıp eğitildi ve acemi ocağından sonra yeteneklerine göre sınıflara ayrıldılar.

 

“Kapıkulu” diye anılan yeniçeri ocağının bütün sınıfları, kısa sürede Osmanlının yeni ve güçlü ordusunun temelini oluşturdu.

 

Yeniçerilere, Türk örf ve adetleri öğretilir, sünnet edildikten sonra uygun görüldükleri sınıflara gönderilirdi.

 

Bunların ticaretle uğraşmaları, evlenmeleri yasaktı.

 

Padişahın yani merkezin asıl askerî gücü olan yeniçeriler, savaşlarda, düşmana öldürücü son darbeyi vurmada ve içerideki ayaklanmaları bastırmada kullanıldı.

 

Bektaşi geleneğinden gelen “yeniçeri ocağı”, bozulana kadar bu geleneğe sahip çıktı

 

III. Murat döneminde, yeniçeriler arasında evlenme, ticaretle uğraşma fazlalaştı ve ilk ciddi bozulma gerçekleşti.

 

Ekonomik sıkıntıların da yaşandığı bu zamanda yeniçeriler, sık sık ayaklandı ve padişaha istediklerini yaptırdıkları için iyice şımardılar.

 

En ufak bir olayda “İstemezük!” deyip ayaklanmaya ve istediklerini yaptırmaya başladılar.

 

Bu isyanların en kötüsü, II. Osman zamanında çıktı. Yeniçerilerin Lehistan seferindeki isteksizlikleri üzerine, yeniçeri ocağını kaldırmayı düşünen II. Osman’ın bu fikri duyuldu.

 

Bunun üzerine ayaklanan yeniçeriler, II. Osman’ı büyük işkencelerle öldürdüler.

 

Bu olay, Osmanlı tarihine kara bir yaprak olarak eklendi ve günümüzde bile büyük bir üzüntüyle hatırlanmaktadır.

 

Bu isyanlar, IV. Murat, IV. Mehmet ve I. Mahmut zamanında da devam etti. Bu keyfilik o boyutlara vardı ki halk bile yer yer yeniçerilere isyan etti.

 

En sonunda II. Mahmut, yeniçeri ocağını kaldırdı.

 

Bu olay, tarihe Hayırlı Olay (Vaka-yı Hayriye) diye geçti.

 

Acemi ocağı, yeniçeri ocağı, cebeci ocağı, topçu ocağı, top arabacıları, humbaracılar ve lağımcı bölükleri diye toplam yedi ocaktan oluşan bu büyük güç, 1826 yılında halkın desteğiyle kaldırıldı.

 

Beş yüz yıllık bir askerî örgüt tarihin tozlu sayfaları arasına karışıp gitti ama o kadar büyük acılar ve sıkıntılar yaşattılar ki hâlâ ben ve benim gibi tarihimize meraklı olanlar, bunları dillendiriyor.

 

Geçmişten ders alıp güçlü bir devlet, ancak güçlü bir orduyla varlığını sürdürebilir diyor ve bu haftaki yazımı bitiriyorum.

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Tevfik Fikret TAŞKIN Arşivi