Seçimlerde 3 bin eşek görevlendirildi

Yıllardır süren savaşlar sebebiyle yorgun düşen Afganistan, Cumhurbaşkanı Karzai’nin halefini seçmek için sandığa gidiyor. Eski dışişleri bakanları Abdullah Abdullah ve Zalmay Rasul ile eski Maliye Bakanı Eşref Gani favori adaylar. Halkın, ‘doktor’ unvanlı bu üç isimden birine ülkenin kangren olmuş yaralarını sarması için yetki vermesi bekleniyor.

Son 35 yılını işgal, savaş ve çatışmalarla geçiren Afganistan, tarihinde üçüncü kez sandık başına gidiyor. Yaklaşık 30 milyonluk ülke, bugün yapılacak seçimlerle hem iki dönemdir görev yapan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai’nin halefini hem de 34 eyaletin meclis üyelerini belirleyecek. 2001’de ABD’nin liderliğindeki askeri müdahale ile iktidardan devrilen Taliban’ın saldırı tehdidi ve son haftalarda artan şiddetin gölgesinde gerçekleşecek olan seçim, Afganistan’da iktidarın demokratik yollarla el değiştireceği ilk seçim olacak. Seçim öncesi Taliban’ın, başkent Kabil’deki hükümet binalarına kadar uzanan bombalı saldırılarına rağmen milyonlarca Afgan, ülkenin geleceğinde söz sahibi olmak adına sandığa gitmeye istekli. Halk tüm olumsuzluklara rağmen barışçıl bir iktidar devri görmek istiyor. Bu yüzden de can tehlikesine rağmen katılımın yüksek olması bekleniyor. Seçimde sekiz aday yarışırken bunlar arasında doktoralarını Batı üniversitelerinden almış olan üç adayın ismi ön plana çıkıyor: Eski dışişleri bakanları Abdullah Abdullah ile Zalmay Rasul ve Dünya Bankası eski yetkilisi Eşref Gani. İlk tur seçimlerde hiçbir aday yüzde 50’yi aşamazsa en çok oy alan iki isim 28 Mayıs’ta ikinci turda yarışacak. Seçim sonuçları altı hafta sonra açıklanacak.

Seçimler, ABD’nin Taliban’a karşı 13 yıldır sürdürdüğü savaşı sonlandırıp bu yıl sonunda çekilmeye hazırlandığı ülkede istikrar için kritik önemde. Cumhurbaşkanı Karzai’nin gidecek olması Afganistan için bir dönüm noktası olarak görülse de onun yerini alması muhtemel isimlerden hiçbirinin ülkeye radikal bir değişiklik getirmesi beklenmiyor.

Başkanlık yarışında eski dışişleri bakanı ve milli güvenlik danışmanı Zalmay Resul, oy potansiyeli olan iki adayın kendi lehine çekilmesiyle önde görülüyor. Taliban iktidarından sonra 5 yıl dışişleri bakanlığı yapan Abdullah Abdullah da 2009 seçimlerinde ikinci tura kalmayı başarmış, Afgan siyasetinde önemli bir isim. Abdullah, 2009’da ikinci turda Karzai ile yarışma hakkı elde etmesine rağmen sandıkta hile yapılması ve seçimle ilgili istediği yasal düzenlemelerin yapılmaması nedeniyle yarıştan çekilmişti. Diğer güçlü aday Eşref Gani Ahmedzai ise ülkenin kuzey bölgesinin etkin isimlerinden Özbek General Raşit Dostum’un desteğine sahip. Dostum, Gani’nin birinci yardımcısı sıfatıyla seçimlere gidiyor. Taliban sonrası döneme damgasını vuran Karzai, hangi adayı desteklediğini kamuoyu ile paylaşmadı. Ancak Rasul, Karzai’nin adamı olarak görülüyor. Geçtiğimiz iki seçime göre daha canlı ve rekabetçi bir seçim kampanyası dönemi yaşanırken, kimin kazanacağını tahmin etmek güç. Ancak siyasi gözlemciler ilk turda hiçbir adayın yüzde 50 barajını aşmasını beklemiyor.

Oyların genel olarak etnik aidiyetlere göre dağıldığı ülkede Karzai, bundan önceki seçimde nüfusun çoğunluğunu oluşturan Peştun oylarında aslan payını almıştı. Ancak bu kez Peştun oyları Amerika eğitimli antropolog Gani ile Fransa’da eğitim gören bir fizikçi olan Rasul arasında bölünecek. Eski bir göz doktoru olan Abdullah ise Taciklerin ağırlıklı olduğu kuzeydeki eyaletlerden güçlü destek alacak.

TALİBAN TEHDİDİ VE HİLE ENDİŞESİ

Siyasi gözlemciler, hile ve usulsüzlük iddialarıyla kaos yaşanan 2009 seçimlerine göre daha adil bir seçim beklese de sandığa şimdiden gölge düşmüş durumda. Güvenlik gerekçesiyle oy verme merkezlerinin en az yüzde 10’u açılmayacak. Dağlık bir coğrafi yapısı olan ülkede şehir merkezlerinin dışındaki bölgelerde sandıkları denetlemek de korumak da mümkün değil. Taliban, Afgan seçmeninin sandığa gitmemesi, aksi halde saldırıların hedefi olacağı konusunda tehdit ediyor. Seçmen sayısından fazla oy pusulası basılması ve Kabil’de geçen ay Batılıların kaldığı bir otele yapılan saldırının ardından birçok yabancı gözlemcinin ülkeyi terk etmesi de sandığın meşruiyeti konusunda şüpheye yol açıyor. Meşruiyeti sorgulanan bir seçimin ise rakip siyasi ve etnik gruplar arasında çatışmaların çıkmasından endişe ediliyor. Seçimin ikinci tura kalması halinde cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturacak ismin belirlenmesinin ekim ayına kadar uzayabileceği ifade ediliyor. Aylar sürecek bir seçim belirsizliği ise ülkede iktidar boşluğuna sebep vererek Taliban’ın sahada daha fazla alan ve taban kazanmasına yol açacak.

Halk, seçilecek yeni liderden öncelikle binlerce sivilin hayatını kaybetmesine yol açan şiddete son verip güvenliği tesis etmesini, nüfusun yüzde 36’sının yoksulluk sınırının altında olduğu  ülkeyi refaha kavuşturmasını ve yolsuzluk listesinde Somali ve Kuzey Kore ile ‘zirvede’ yer alan Afganistan’da daha şeffaf bir yönetim oluşturulmasını bekliyor. Karzai’nin halefi ayrıca Taliban ile barış müzakerelerini yürütecek, Afganistan’ın güvenliği açısından önemli görülen ABD ile güvenlik anlaşmasının akıbetini belirleyecek.

ABD, güvenlik anlaşması için bekliyor

2009’daki başkanlık seçiminde aktif rol alan ABD, bu kez adaylar arasında tercih yaptığı izleniminden dikkatle kaçındığı gibi, seçim sürecinin güvenliği için de öne çıkmadı. Afganistan’daki birliklerini tedricen geri çekmeye devam eden Washington, 2014 sonrasında terörle mücadele ve Afgan güvenlik güçlerinin eğitimi için bu ülkede 10 bin askerinin kalmasını öngören güvenlik anlaşmasının imzalanmasını bekliyor. Mevcut başkan Karzai, ülkede kalacak Amerikan gücünün hukukî statüsünü ve hangi şartlarda görev yapacağını belirleyen anlaşmayı imzalamayı reddederken yarışın üç favori adayı ise imzalama taahhüdünde bulundu. Şu an ülkede 23 bin 500 ABD askeri bulunuyor.

Seçim öncesi Batılı gazetecilere silahlı saldırı

Afganistan’ın  doğusundaki Host vilayetinin Tani ilçesinde bir Afgan polisinin açtığı ateş sonucu Associated Press ajansına çalışan ünlü Alman fotoğrafçı Anja Niedringhaus hayatını kaybetti, Kathy Gannon isimli muhabir de yaralandı. Gannon’un sağlık durumunun stabil olduğu bildirildi. Seçimlerin yapılmasına karşı çıkan Taliban örgütünün ölüm tehditleri nedeniyle birçok yabancı gazeteci ülkeyi terk etmişti. Geçen ay başkent Kabil’de silahlı saldırıya uğrayan İsveçli bir gazeteci de hayatını kaybetmişti.

SEÇİMLERDE 3 BİN EŞEK GÖREVLİ

Afganistan’da devlet başkan lığı seçimleriyle birlikte halk, il meclisleri için aday olan 2 bin 600 kişiden 458’ini de seçecek. Yaklaşık 30 milyon nüfuslu ülkede 16 milyon kadar ka yıtlı seçmen bulunuyor. Oy sayımının 3 hafta kadar sürmesi bekleniyor. Ülkenin ücra kesim lerine oy sandıklarının götürülmesinde ve bunların toplanmasında 3 bin eşekten faydalanılıyor. Taliban’ın saldırı tehdidi sebebiyle güvenlik güçleri de alarmda. Seçimin güvenliğini 200 bin polis ve asker sağlayacak.