Nükleer Silahlar 6 Kategoride İncelenebilir (Yücel, 2001);

1-Fisyon Esaslı Patlayıcılar/Bombalar 2-Fisyon+ Füzyon Bileşik Malzemeli Patlayıcılar (Termonükleer patlayıcı veya Hidrojen Bombası) 3-Güç artırımlı Fisyon silahları (Boosted Weapon) 4-Aşamalı İçten Patlamalı, Radyasyon Yayan Silahlar (Staged Radiation Implosipn Weapon) 5- Alarm Saati Tasarımlı Nükleer Patlayıcı (Alarm Clock Design)Silahlar 6- Nötron Bombası (Neutron Bonmbası)

    Kısa ifadeyle ara süreçlerin dışında üç bomba türü genelde dillendirilir; Atom, Hidrojen ve Nötron bombası. Belirli radyoaktif çekirdeklerin parçalanıp daha küçük radyoaktif çekirdeklerin ortaya çıkmasına fisyon reaksiyonu denir, atom bombası böyle elde edilir. Atom Bombası; uranyum çekirdeğinin parçalanmasıyla elde edilir. Küçük atom çekirdeklerinin birbiriyle kaynaşarak daha büyük çekirdekleri meydana getirmesi olayına da füzyon reaksiyonu denir, bu reaksiyon olayına da termonükleer bomba veya Hidrojen Bombası denir. Her iki olayda da dev enerji ortaya çıkar. Atom bombası 1945 yılında ABD tarafından Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki’ye atılmasıyla 67000 insanın ölümüne ve yıllarca süren hastalıklar ve radyoaktif serpintilere sebep olmuştur.

    SSCB zamanında 29 Ağustos 1949 yılında Kazakistan’ın Semey şehrinde 22 kiloton TNT gücündeki nükleer denemeyle nükleer güce sahip ikinci ülke olmuştur. Kazakistan’da ölümlere, sakat doğumlar ve ağır hastalıklara sebep oldu.

    ABD 1952 yılında Güney Pasifikte termonükleer bomba olan hidrojen bombasını okyanusun 10 km derinliğinde patlattı. Bu patlamada 1609 metre genişliğinde ve 61 metre derinliğinde dev bir krater oluşturdu.

    Nötron bombası, atom ve hidrojen bombası güç artırımlı nükleer silah sınıfından sayılır. Bir nötron bombasında muhafaza malzemesi nötron üretimini artıracak şekilde seçilir. Büyük miktardaki nötron patlamaları canlılara büyük zarar verir. Nötron patlamasından kısa süre sonra canlılar büyük zarar görür ancak kurulu mekanlar kısa süre sonra kullanılabilir. Bugün dünya üzerinde 9 ülke nükleer faaliyetler içindedir. Bu 9 ülkeden 5’i ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin nükleer programlarını engelsiz olarak tamamlamışlardır. Yukarıdaki sıraya göre ülkelerin nükleer silah envanterleri; atom bombası, kıtalar arası balistik füzeler, hava ve karada kullanılacak nükleer silahlara nükleer. nükleer denizaltılarına ve bilemediğimiz hidrojen ve nötron bombası imkanlarına sahiptirler.. İkinci grup; Hindistan, Pakistan, İsrail ve Kuzey Kore sınırlı oranda nükleer silahlara sahiptir. İran ise nükleer silaha sahip olma gayreti içinde bulunmaktadır. Bu nükleer silahların yayılması diğer devletleri kaygılandırmakta, bağımsızlık sorunu olarak görmektedirler. Ülkelerin nükleer faaliyetlerini üç alandaki ihtiyaçları tetiklemektedir: nükleer silaha ihtiyaç duymaları, enerji ihtiyaçları ve bilim ve teknolojide nükleere olan ihtiyaç. Ülkeleri de ayrıca iki kategoride değerlendirmek gerekir. Güvenlik kaygısından çok global yararları için silahlanmak, dünya hakimiyeti veya bölgesel hakimiyet adına nükleer yarışa girmek birinci grubun hedefidir. İkinci grupta bulunan Hindistan, Pakistan ve Kuzey Kore ülkelerine olabilecek saldırıları önlemek, caydırmak ve ülke güvenliklerini sağlamak kaygısıyla nükleer faaliyetlere önem vermektedirler. (H.Yücel)

Nükleer Alanda Uluslararası Geçerli Rejimler ve Mevcut Kurulu Düzen

BM altında, nükleer güvenlik ve nükleer emniyet bağlamında her türlü faaliyeti global ölçekte kontrol etme araçları ve müesses kuruluşlar, bazen güvenlik ve emniyet terimlerinin her ikisi de birlikte kullanılır. Çünkü temelde bu iki terim (nuclear safety and nuclear scurty) karşılıklı birbirini destekleyici bir algıyı ortaya çıkarır. Bu bağlamda, BM nezdinde UAEA’nın (Uluslararası Atom Enerji Ajansı) öncelikli takip ettiği uluslararası sözleşmeleri vasıtasıyla, yasal temelde her ülke nükleer silah sahibi (Nüclear weapon states-NWS) ülkeler tarafından kontrol edilir. Bu uluslararası yasal mevzuat, her ülkenin parlamentosu tarafından onaylanmıştır, uluslararası bir bağlayıcılık söz konusudur.

Uluslararası Geçerli Olan Rejimler

    1. Uluslararası Nükleer Güvenlik Rejimi (The international Nuclear Safety Regime) (1)

Nükleer Güvenlik Sözleşmesi (The Convention on Nulear Saety(CNS)) yürürlük tarihi 24 Ekim 1996(1)

    2. Nükleer Emniyet Rejimi (The International Nükleer Security Regime)(1)

    3. Uluslararası Nükleer Silahsızlanma Rejimi (The International Nuclear Security Regime)(1)

    4. Uluslararası Nükleer Silahsızlanma Rejimi (The International Non-prolifertion Regime) (1)

NSYÖ (NPT-treaty on the non-proliferation of nuclear weapons) anlaşması Yürürlük tarihi: 1970, Türkiye’deki yürürlük: 1979,

    NSYO temelinde;

* İhracatın kontrolü (Nükleer Ekipman ve Malzeme Tedarikçileri Arasındaki Anlaşmalar) sağlanır.

* Nükleer Emniyet (nükleer tesislerin ve malzemelerin korunmasına ilişkin hükümler) garanti edilir.

* Nükleer malzeme ile ilgili yanıltma/ şaşırtma yapılmasına ilişkin hükümler takip edilir.

Nükleer Emniyet Rejim (The International Nuclear Security Regime) ve Uluslararası Nükleer Silahsızlanma Rejimi (The Internatıonal Non- proliferation Regime) (1)

(1)Kaynak: International Atomic Energy Agency (IAEA)

    NSYÖ (NP treaty on the non- proliferation of nuclear weapons) anlaşma esnasında nükleer silah sahibi olan ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin’in kendi aralarında yaptıkları anlaşmanın diğer tüm ülkelerin kabul etmesi halinde ancak (Barışçıl Amaçla) kendi ülkesinin ve toplumun nükleerden faydalanabileceğinin sınırları çizilmektedir. Pratikte ise yine bu ülkelerin koyduğu sınırlayıcı kurallar, bazı ülkelere (İsrail, Kuzey Kore, Hindistan, Pakistan ve İran) tamamen veya kısmen uygulanmamıştır. Ancak nükleer silahlanma insanlık için hem bağımsızlık hem de devletlerin bağımsızlığını tehdit eden bir tarafı olduğu ortadadır(1).

Prof. Dr. Mehmet Birey